Το μελι και τα παραγωγα του
Το μελι
Είναι το μοναδικό τρόφιμο που δεν χαλάει, ίσα ίσα συντηρεί άλλα τρόφιμα.
Το μέλι έχει αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, είναι εξαιρετικό αντιβηχικό και έχει αρκετές ακόμη ευεργετικές δράσεις όπως τονωτική, καρδιοπροστατευτική, ηπατοπροστατευτική, υπακτική (βοηθάει στην λειτουργία του εντέρου), επουλωτική και καλλυντική. Να τονίσουμε ότι για να ωφεληθούμε από το μέλι πρέπει να το τρώμε καθημερινά όπως τα φρούτα και τα λαχανικά. Μια φορά την εβδομάδα δεν αρκεί!
Δεν είναι όλα τα μέλια ίδια. Ορισμένα συστατικά υπάρχουν μόνο σε ορισμένα είδη μελιού, οι αναλογίες των συστατικών διαφέρουν και η γεύση και το άρωμα είναι χαρακτηριστικά για κάθε είδος μελιού ανάλογα τη βοτανική και γεωγραφική του προέλευση. Για παράδειγμα το θυμαρίσιο μέλι της Ελλάδας διαφέρει από το θυμαρίσιο της Ιταλίας.
Χονδρικά χωρίζουμε το μέλι σε δυο κατηγορίες:
- Μέλι ανθέων (από το νέκταρ των ανθέων και εξωανθικές εκκρίσεις)
- Μέλι μελιττωμάτων (από τις εκκρίσεις εντόμων που τρέφονται από τα φυτά)
Τα πρώτα έχουν πιο λεπτό άρωμα και γεύση και κρυσταλλώνουν σε διάστημα ανάλογο του είδους από 1 μήνα ως 18 μήνες, τα δεύτερα έχουν περισσότερα θρεπτικά στοιχεία και δεν κρυσταλλώνουν.
Το καλύτερο μέλι είναι αυτό που μας αρέσει! Αφήνοντας τη γαστριμαργία στην άκρη, θα συμφωνήσουμε ότι κάθε μέλι είναι ωφέλιμο μιας και «περιέχει» το φυτό ή τα φυτά από τα οποία προήλθε. Ένας μελισσοθεραπευτής μπορεί να συστήσει διαφορετικό μέλι ανάλογα με την πάθηση. Αν όμως δεν έχουμε ιδιαίτερες ανάγκες, καλό είναι να τρώμε απ’ όλα τα είδη ώστε να πάρουμε μεγαλύτερη ποικιλία ωφέλιμων συστατικών.
Για να ωφεληθούμε πρέπει να είναι αθέρμαστο, όχι διαλυμένο μέσα σε καυτό τσάι ή ψημένο σε κέικ ή κουλουράκια.
Θυμαρισιο Μελι
Ένα άριστο μέλι, με χρώμα που κυμαίνεται από το κεχριμπαρένιο ως το χρώμα του κόκκινου κρασιού ή του κονιάκ, και μία μοναδική πικάντικη γεύση με ένα θαυμάσιο άρωμα. Χαρακτηρίζεται από το υψηλό περιεχόμενο του στο ένζυμο διαστάση και στο αμινοξύ προλίνη. Έχει άριστες αντισηπτικές ιδιότητες που βοηθούν στην υγεία του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Η υψηλή θρεπτική του αξία τονώνει τον οργανισμό.
Μελέτες δείχνουν ότι προστατεύει από τον καρκίνο και έχει και άμεση αντικαρκινική δράση. Ελληνική Έρευνα από το Τμήμα Βιοχημείας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών εντόπισε μια χημική ένωση, την τριϋδρόξυκετόνη, παρούσα μόνο στο μέλι θυμαριού, που αυξάνει τις χημειοπροφυλακτικές ιδιότητές του, ειδικά κατά του καρκίνου του μαστού, της μήτρας και του προστάτη. Φαίνεται ότι το δημοφιλέστερο μέλι στην Ελλάδα έχει ιδιαίτερα αντιοξειδωτικές, αντιμικροβιακές και χημειοπροφυλακτικές ιδιότητες.
Ανάλογα με την καθαρότητα του και την περιεκτικότητα του σε νερό, κρυσταλλώνει μέσα σε 6 – 18 μήνες.
Η γυρη
Για τις μέλισσες, που μεταφέρουν τη γύρη από λουλούδι σε λουλούδι γονιμοποιώντας τα φυτά κι εξασφαλίζοντας για μας το 80% των τροφίμων, η γύρη είναι τροφή. Συγκεκριμένα είναι πηγή κυρίως πρωτεϊνών, αλλά και λιπιδίων, βιταμινών και μετάλλων. Όμως η γύρη ενός είδους φυτού και μόνο, δεν περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και συστατικά που χρειάζονται οι μέλισσες, γι’ αυτό είναι αναγκαίο να τρέφονται με γύρη από όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία φυτών. Το ίδιο ισχύει και για τον άνθρωπο που χρησιμοποιεί τη γύρη στη διατροφή του.
Η γύρη είναι το πληρέστερο διατροφικό συμπλήρωμα και παράλληλα πηγή αντιοξειδωτικών, πρεβιοτικών και προβιοτικών. Περιέχει πρωτεΐνες, σάκχαρα, λιπίδια, λεκιθίνη, μακροστοιχεία και ιχνοστοιχεία, βιταμίνες C,E,B, φλαβονοειδή, καροτενοειδή, νουκλεϊκά οξέα και νουκλεοτίδια, ένζυμα, αυξητικούς παράγοντες, ωφέλιμους μικροοργανισμούς (προβιοτικά), P-κουμαρικό οξύ (ενεργοποιεί το σύστημα αποτοξίνωσης του οργανισμού).
Βελτιώνει τη σωματική και διανοητική λειτουργία, αυξάνει την ικανότητα για εργασία, καταπραΰνει τα νεύρα και καταπολεμά την αϋπνία, ακόμα και την κατάθλιψη. Προστατεύει τα τοιχώματα των αγγείων και τον προστάτη από φλεγμονές, υπερπλασίες και κακοήθεις νεοπλασίες.
Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και προάγει την αποτοξίνωση του οργανισμού. Βελτιώνει την πεπτικότητα άλλων τροφών και ρυθμίζει την εντερική λειτουργία. Προάγει τα ωφέλιμα μικρόβια του εντέρου (προβιοτικά) και καταπολεμά τα παθογόνα που προκαλούν διαταραχές της θρέψης και μεταβολικό σύνδρομο. Μειώνει την κακή (LDL) και αυξάνει την καλή (HDL) χοληστερόλη. Μειώνει την αυξημένη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια. Χρησιμοποιείται κατά της αναιμία.Ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση και τους ενδοκρινείς αδένες. Απαραίτητη στους αθλητές για καλές επιδόσεις.
βασιλικoς πολτoς
Ο βασιλικός πολτός είναι το αντίστοιχο του μητρικού γάλακτος για τις μέλισσες. Παράγεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες που βρίσκονται στο κεφάλι των εργατριών μελισσών και τις πρώτες τρεις μέρες της ζωής τους, στο στάδιο του αυγού, είναι η μοναδική τροφή όλων των μελισσών. Στη συνέχεια οι εργάτριες τρέφονται με μίγμα βασιλικού πολτού, γύρης και μελιού ενώ η βασίλισσα θα συνεχίσει να τρέφεται μόνο με βασιλικό πολτό σε όλη τη διάρκεια της ζωής της. Αποτελείται από 60-70% νερό, 12-15% πρωτεΐνη, 10-16% ζάχαρα (φρουκτόζη, γλυκόζη, σουκρόζη κ.α.), 2-8 % λιπίδια με σπουδαιότερο το 10-υδροξυ-δε-κενοϊκό οξύ, ανόργανα άλατα, ένζυμα, ορμόνες (τεστοστερόνη, προγεστερόνη, οιστραδιόλη), 29 αμινοξέα, αντιμικροβιακές ουσίες, βιταμίνες (Α,D,E,K και ιδίως βιταμίνες Β), ακετυλοχολίνη και χοληστερόλη αλλά και μια άλλη στεροειδή ουσία, η δράση της οποίας δεν είναι ακόμη καλά γνωστή.
Χωρίς να αποτελεί μαγικό ελιξίριο, ο βασιλικός πολτός δεν είναι ένα απλό διατροφικό συμπλήρωμα. Ο βασιλικός πολτός έχει θεαματικά αποτελέσματα στην άμυνα (ανοσοποιητικό σύστημα) του οργανισμού του, στη διανοητική και σωματική του τόνωση και ευεξία αλλά και στη λίμπιντο. Αυτά τα οφέλη παρατηρούνται σε έναν υγιή άνθρωπο μετά τις πρώτες 20 ημέρες καθημερινής λήψης βασιλικού πολτού.
Έχει σημαντικότατη ευεργετική επίδραση στο λεγόμενο μεταβολικό σύνδρομο (διαβήτης τύπου ΙΙ, υψηλή χοληστερόλη και λιπίδια, καρδιοπάθειες-αγγειοπάθειες, υψηλή αρτηριακή πίεση κλπ) και σε ενδοκρινικές διαταραχές γενικότερα. Σε αυτοάνοσα νοσήματα (ρευματοπάθειες, σκλήρυνση κατά πλάκας, αρθρίτιδες, ψωρίαση, υποθυρεοειδισμός κλπ) και σε αλλεργίες. Στην εμμηνόπαυση όπου μειώνει τα δυσμενή συμπτώματα λόγω και των ορμονών που περιέχει και προστατεύει από οστεοπόρωση λόγω της παραγωγής κολλαγόνου την οποία προάγει, μαζί πάντα με σωστή διατροφή. Σε νευροεκφυλιστικές και νευρολογικές παθήσεις ακόμα και τραυματισμούς γιατί προάγει την αναγέννηση των νευρικών κυττάρων και τα προστατεύει.
Η πρoπολη
Η λέξη πρόπολη (πρό+πόλις), σημαίνει το μέσο υπεράσπισης της πόλης των μελισσών. Η πρόπολη δεν είναι τροφή για τις μέλισσες είναι ρητινώδεις εκκρίσεις από τους οφθαλμούς των φυτών όπου τις συλλέγουν και τις επεξεργάζονται, προσθέτοντας κερί και κάποιες ουσίες που εκκρίνει η ίδια. Τη χρησιμοποιούν για να απολυμάνουν τα κελιά της κηρήθρας όπου θα μεγαλώσει ο γόνος (τα μωρά τους) και θα αποθηκευτούν το μέλι και η γύρη και στο σφράγισμα των κελιών.
Η πρόπολη χρησιμοποιείται για δυο χιλιετίες τουλάχιστον από την παραδοσιακή ιατρική πολλών λαών και, πριν μερικές δεκαετίες, ανακαλύφθηκε εκ νέου από τη δυτική ιατρική και κτηνιατρική.
Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί την πρόπολη για τις παρακάτω ιδιότητες – δράσεις:
- Αναισθητικές/αναλγητικές: Για τοπική χρήση σε πληγές, εγκαύματα και ιδίως σε στοματικά έλκη
- Αντι- αλλεργικές: Τα φλαβονοειδή της πρόπολης μπλοκάρουν την αλλεργική αντίδραση αναστέλλοντας τη δράση των οξέων που λύουν τα κύτταρα.
- Αντιβιοτικές και Αντιμυκητιακές, Αντι-ιικές και ανοσοδιεγερτικές: Γνωστή και ως Ρωσική πενικιλίνη, η πρόπολη έχει δράσεις που δεν περιορίζονται στα βακτήρια αλλά καταπολεμά μύκητες ακόμα και ιούς.
- Αντιφλεγμονώδεις: Σε μια έρευνα που διεξήχθη μεταξύ των καταναλωτών πρόπολης το 1995, σχεδόν το 70% την χρησιμοποιούσε για προβλήματα που είχαν να κάνουν με φλεγμονές (αρθρίτιδα, ρευματισμούς και μυικούς πόνους, άσθμα, βρογχίτιδα, έκζεμα και ψωρίαση)
- Αντιοξειδωτικές: Η πρόπολη εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες που καταστρέφουν τα κύτταρα και τη δομή του DNA προκαλώντας κυτταρικό θάνατο, γήρανση και καρκινογένεση. Η αντιοξειδωτική δράση της πρόπολης είναι πολύ μεγαλύτερη από της βιταμίνης Ε.
- Αντιδιαβητική. Φαίνεται ότι η πρόπολη μπορεί να ελέγξει τη γλυκόζη αίματος και να ρυθμίσει το μεταβολισμό της γλυκόζης και των λιπιδίων του αίματος, οδηγώντας σε μείωση της υπεροξείδωσης των λιπιδίων και εξουδετέρωση των ελεύθερων ριζών σε αρουραίους με διαβήτη. (Fulianq Η. και συνεργάτες, 2005)
Το κερι
Το κερί παράγεται από τους κηρογόνους αδένες των νεαρών μελισσών σε λεπτές, σχεδόν διάφανες νιφάδες που στη συνέχεια πλάθονται από τις μέλισσες για να αποτελέσουν την κηρήθρα. Χρειάζονται κάπου 8 κιλά μέλι για να παραχθεί 1 κιλό κεριού. Το κερί μελισσών είναι ένα αδρανές υλικό με υψηλή πλαστικότητα σε σχετικά χαμηλή θερμοκρασία (περίπου 32 οC). Είναι αδιάλυτο στο νερό και ανθεκτικό σε πολλά οξέα, αλλά είναι διαλυτό στους περισσότερους οργανικούς διαλύτες. Είναι μια λιπαρή ουσία που αποτελείται κυρίως από εστέρες. Από τα 284 συστατικά του κεριού τα 48 συνεισφέρουν στο άρωμά του.
Για χιλιάδες χρόνια, το κερί έχει βρει πληθώρα εφαρμογών από τον άνθρωπο. Ιστορικά, έχει χρησιμοποιηθεί και σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιείται ακόμα.
Για σφραγίσματα δοντιών στη νεολιθική εποχή (6.500 χρόνια πριν), για φωτισμό, στην χριστιανική λατρευτική παράδοση το κερί είναι απαραίτητο, για την παρασκευή καλλυντικών και φαρμακευτικών σκευασμάτων. Ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία καλλυντικών και τη φαρμακοβιομηχανία και οι παραδοσιακές κεραλοιφές γνωρίζουν μεγάλη ζήτηση.
Στα παραδοσιακά κηροπάνι, στη χύτευση και το μοντελισμό, σε πλάκες για γραφή, στην εγκαυστική ζωγραφική ( όπως τα πορτρέτα Φαγιούμ) στα μπατίκ υφάσματα, για κέρωμα κλωστής, σπάγκου, κορδονιών κλπ (ενίσχυση, αδιαβροχοποίηση, συντήρηση), για την αδιαβροχοποίηση και λίπανση μηχανικών μερών και οχημάτων, για την αδιαβροχοποίηση και συντήρηση του δέρματος σε παπούτσια και παλτά, στην κατασκευή μουσικών οργάνων και τόξων και στη συσκευασία τροφίμων.
Το μελισσοκέρι είναι ακόμα στην καθημερινότητά μας και σε πολλές περιπτώσεις παραμένει αναντικατάστατο.
Η ΠΑΡΟΣ
Η Πάρος, σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, πρωτοκατοικήθηκε από τους Κρητικούς, γι’ αυτό το λόγο ο Πλίνιος την ονομάζει Μινωίδα. Αργότερα ήρθαν οι Αρκάδες και, κατά τον ποιητή Καλλίμαχο, αρχηγός τους ήταν ο Πάρος, γιος του Παρασσίου και εγγονός του Λυκάονος. Χάρις στον μύθο εξηγείται η ονοματοδοσία του νησιού, αν και στην αρχαιότητα η Πάρος ήταν γνωστή και ως Πακτία, Δημητριάς, Ζάκυνθος, Υρία, Υλήεσσα, Πλατεία και Καβαρνίς. Εφθασαν και Ιωνες στο νησί, την Υστερη μυκηναϊκή περίοδο, με αρχηγούς τον Κλύτιο και τον Μέλα.
Με την Πάρο σχετίζεται ο μύθος του Ηρακλή όταν πήγε να φέρει στην κόρη του Ευρυσθένη Αδμήτη την ζώνη της αμαζόνας Ιππολύτης. Τότε λέγεται ότι σκότωσε εδώ τους τέσσερις γιους του Μίνωα, τον Ευρυμέδοντα, τον Χρύση, τον Νηφαλίωνα και τον Φιλόλαο, ενώ πήρε μαζί του στη Μικρά Ασία τους άλλους δυο γιους, τον Αλκαίο και τον Σθενέλαο. Επίσης, σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Μίνωας πρόσφερε θυσία στις Χάριτες πριν πολιορκήσει την Αθήνα, του ανήγγειλαν το θάνατο του γιου του Ανδρόγεω. Τότε εκείνος από τη μεγάλη του λύπη πέταξε το στεφάνι από το κεφάλι του και πήρε τον αυλό. Από τότε, λέγεται, επικράτησε η συνήθεια στους Πάριους να θυσιάζουν στις Χάριτες χωρίς αυλό και στεφάνι.
Οι αρχαιολογικές έρευνες στη θέση Κουκουναριές έδειξαν ότι η Πάρος κατοικήθηκε από τις αρχές της νεότερης Νεολιθικής περιόδου. Υπάρχουν ευρήματα ανθρώπινης εγκατάστασης κατά την πρώιμη εποχή του Χαλκού (3200-2000 π.Χ) με οικισμούς στην Παροικιά, τις Κουκουναριές και τον Κάμπο. Στον Πύργο βρέθηκε αρχαίο νεκροταφείο της ίδιας περιόδου.
